Forskot á skötusælu í faðmi Sægreifans

Sú var tíðin heima í sveitinni að skata var oft á borðum árið um kring en hins vegar aldrei á Þorláksmessu. Einfaldlega var litið á skötu sem kvundagssoðningu en ekki hátíðarfæðu af nokkru tagi. Við komumst hins vegar ekki hjá því að heyra í útvarpinu á Þorláksmessu ár hvert að Vestfirðingar stöppuðu þá í sig skötu og störtuðu þar með jólahaldi. Sá siður breiddist ekki út um Svarfaðardal svo ég muni. Við Jarðbrúarfólk létum grjónagraut duga á Lákanum. Fagnaðarerindi Vestfirðinga fór svo smám saman að flæða um landið og nú er svo komið að enginn er maður með mönnum nema narta í skötu á Þorláksmessu eða hafa í það minnsta skoðun á þessum matarsiðum að vestan því annað hvort eru menn fyrir þennan mat eða ekki.

Sjálfur fór ég að kaupa skötubarð í matinn fyrir þónokkrum árum og sjóða á Þorláksmessukvöld, aðallega til að rifja upp kynnin af ljómandi góðum matfiski. Aðrir í fjölskyldunni leggja sér skötu ekki til munns nema með harmkvælum en þiggja frekar saltfisk á sína diska. Skötubarð verður að vanda sett í pott í Álftalandinu annað kvöld og tilhlökkunin er enn meiri en ella af því að við Jarðbrúarbræður tókum forskot á sæluna núna í vikunni og fengum okkur skötu í hádegismat hjá Kjartani Sægreifa Halldórssyni við Reykjavíkurhöfn. Það var eftirminnileg máltíð. Skatan var svo rækilega kæst að tár byrjuðu að renna við fyrstu bitana og bróðir Helgi Már, sem kom sárlega kvefaður og nefstíflaður að borðinu, fór albata út og leið eins og nýhreinsuðum hundi. Svona matur er sum sé flestra meina bót og ekki spillti fyrir að greifinn bauð upp á Steingrím á eftir; hrísgrjónagraut með rúsínum sem nefndur er í höfuð forsætisráðherrans fyrrverandi Hermannssonar.

Eitt er sjálfur maturinn á Sægreifanum, hvort heldur það er skata eða annað sjávarfang. Annað er staðurinn sem slíkur og umhverfið. Þetta er auðvitað engu öðru líkt. Og þeir sem fúlsa við skötu eða signum fiski ættu þá bara að halda sig við humarsúpuna en halda sig samt fjarri staðnum fram yfir jól. Andi heilags Þorláks er nefnilega pottum og híbýlum Sægreifans fram yfir Þorláksmessu í formi skötuilmsins sem matvandir kenna við ólykt eða ódaun. Skötuunnendur fara hins vegar glaðir í skötufýlu í það minnsta einu sinni á ári um leið og þeir hylla Þorlák hinn helga. Á morgun verða margir glaðir fýlustrákar yfir skötudiskum um allt land, ekki bara fyrir vestan. Ég óttast hins vegar að fá hvergi í fiskbúðum jafnkæsta skötu og Kjartan sægreifi bauð upp á. Sá verslunarleiðangur verður trúlega fýluferð að því leyti en skata verður það samt, heillin.